Nhút Thanh Chương!

Nhút Thanh Chương - 'kim chi' xứ Nghệ

Món ăn dân dã ấy thường không thể thiếu trong bữa ăn hằng ngày của người dân nơi đây, và đã trở thành “đặc sản”, “thương hiệu”: “Nhút Thanh Chương, Tương Nam Đàn” mà bất cứ vị khách nào từng thưởng thức qua cũng vấn vương mãi…

Tôi vẫn thường nghe mẹ kể về “Sự tích Nhút”, thấy càng yêu, càng thương hơn vùng quê mình. Ngày trước, miền quê nghèo gió Lào cát trắng, cỗi cằn đá sỏi Thanh Chương cơm gạo nhà nào ăn cũng không đủ no, phải độn ngô, độn sắn mà vẫn thiếu, vẫn đói. Thế là người dân đã luộc mít - thứ quả nhà nào cũng sẵn có, chấm với Chẹo - một thức chấm rất độc đáo của người Nghệ, để ăn thay cơm.

Nhưng mít chỉ có duy nhất một mùa trong năm, vì thế họ nghĩ đến việc muối mặn ăn dần quanh năm. Món Nhút đã được hình thành, sống với con người quê tôi từ thuở đói nghèo như thế cho đến tận hôm nay, và có lẽ sẽ chẳng bao giờ có thức ăn nào thay thế nổi…


Quả mít, nguyên liệu để làm Nhút. Ảnh: Thanh Hoa.
Mỗi khi mùa mít đến, hầu như người phụ nữ nào sống ở Thanh Chương cũng đều háo hức làm một vại (lu) Nhút cho gia đình mình, mẹ tôi cũng thế. Mẹ chọn trong số rất nhiều quả mít sai lúc lỉu trên cây (thường là loại mít bở, ít người làm mít dai) hai quả hơi dài và phẳng cho dễ làm, đặc biệt, mít phải hơi non hoặc ương ương, có vỏ xanh mởn thì mới ngon.

Trẩy quả từ trên cây xuống còn tươi nguyên, mẹ gọt sạch vỏ gai bên ngoài dưới vòi nước, và giải thích “Làm thế để nhựa mít khỏi dính vào tay nhiều. Mít đang non nên nhựa dính chặt, khó rửa lắm!”.

Gọt hết vỏ, mẹ tôi đặt quả mít vào một chiếc nong lớn, dùng dao băm thật đều tay rồi thái thành sợi từ ngoài vào trong, sao cho xơ, múi, hạt đều được xắt nhỏ thành sợi dài. Thái xong, mẹ cho tất cả vào ngâm với nước gạo cho hết nhựa, cho đến khi sợi mít hết bầm đen, trở nên trắng nõn nà, rồi đem trộn muối, xát để sợi mít mềm ra, chất mặn ngấm đều.

Cuối cùng, mẹ cho mít vào vại (lu) cùng với ớt, lá gừng và một vài khúc mía nhỏ, rồi dùng phên tre nén chặt lại, dùng viên gạch sạch chặn ở trên làm sao cho nhút không bị nổi lên mặt nước và thâm đen. Thế là chỉ vài ngày sau, gia đình tôi đã có món Nhút đậm đà trong các bữa ăn.


Có thể nói, ít có thức ăn nào làm được nhiều món, nhiều cách ăn đến thế.

Đơn giản nhất là món Nhút vắt khô, chấm nước Chẹo (được làm từ nước tương và lạc rang giã nhỏ, thêm ớt, tỏi, đường), ăn kèm với rau kinh giới. Tôi thích ăn chầm chậm để nghe vị mằn mặn của Nhút và nước tương, cay cay của ớt, ngòn ngọt của đường và mía non, bùi bùi của lạc, thơm thơm, nồng nồng của rau Kinh giới, sợi Nhút dai dai, giòn giòn không gì tuyệt bằng.

Tôi cũng mê món Nhút nộm thịt ba chỉ, lộc các loại, lạc rang, bánh đa vừng, thêm gia vị, thơm ngào ngạt khó ai có thể cưỡng nỗi sự hấp dẫn lạ kì ấy. Mùa Đông, người ta hay xào Nhút với tai heo hoặc thịt thăn; mùa Hè lại có món canh Nhút nấu cá chua…. Nhút có mặt hầu hết các mâm cơm của người dân quê tôi trong suốt cả năm nếu quản lý được tốt.


Nhút là món quà quê để tặng bạn bè, họ hàng. Ảnh: Thanh Hoa.
Hơn thế nữa, Nhút được coi là “thức quà quê” để tặng bạn bè, họ hàng ở xa. Mấy năm trở lại đây, Nhút Thanh Chương còn là một thức hàng hóa rất đặc trưng để bán cho khách du lịch đến đây khi đã lỡ “phải lòng” món ăn bình dị này.

Người dân quê tôi vẫn thường truyền nhau câu hát thân thương: “Ngái ngôi chi mà anh nỏ về/ Hay là vì anh chê quê em nghèo đói/ Hay anh chê em vụng về câu nói/ Đất Thanh Chương nhút mặn chua cà/ Chắc có lẽ rứa mà anh chê/ Chắc có lẽ rứa mà anh nỏ về….”. Xứ Nghệ đậm đà và mặn mà vì tình nghĩa, và phải chăng vì Nhút nữa!

nhút thanh chương ngon thật đó.không hổ gianh câu nhút thanh chương tương nam đàn mà.

bún leo ơi có nhút không bán cho ít nào. nói đến nhút thanh chương mình lại càng thấy nhớ nhà hơn vì mình ít về quê lắm. mỗi tuần vdduowcwj có 1 lần.hjhj

Canh chua nhút nấu cá tràu
Trưa hè nóng bức ăn vào khó quên (trích )

Đã say câu ví thiết tha
Đừng chê nhút mặn chua cà* Thanh Chương
Câu ca đọng mãi giọt thương
Lọc nên vị nhớ quê hương bao đời

Đất cằn xơ xác kiếp người
May còn mít vẫn tốt tươi… trĩu cành
Làm nên đặc sản xứ Thanh
Nhút xơ mít chín, mít xanh… dùng dần

Quanh năm nhờ mẹ tảo tần
Em khéo chế biến nhút thành món ngon
Nhút xơ xé sợi vàng ươm
Rau thơm vài thứ, lùa cơm dễ vào

Canh chua nhút nấu cá tràu**
Trưa hè nóng bức ăn vào khó quên
Lạc bùi nấu nhút... em nêm
Món quê dân dã, nỗi thèm mang theo

Nhút là đặc sản quê nghèo
Trong hương vị nhút trong veo tình người.

* Dân xứ Nghệ: "Ngái ngôi chi mà anh nỏ về.
Hay là vì anh chê quê em nghèo đói.
Hay anh chê em vụng về câu nói,
đất Thanh Chương nhút mặn chua cà...”

txngoc_91 đã viết:

Dân Thanh Chương tự sướng với nhau ah.

chú mi ăn nói cho cẩn thận

dien dan tc3 đã viết:

bạn nên nhớ rằng tuy thanh chương nghèovề vật chất nhưng tình cảm thì không bao giưò thiếu. nên bạn đừng bao giờ nghĩ là bon mình mình như vậy

mình thích câu nhận xét về dân tc này của bạn.hay

hoàng tử may mắn ơi có gì chứ chắc hẳn những ai đã mang trong mình giòng máu thanh chương, ngày đầu tiên chào đời khóc tiếng ò oa ò oa thì họ đều biết rằng "thanh chương nghèo về tình cảm nhưng không nghèo về vật chất mà" nhưng có người lại nói xấu về người thanh chương nên mình rất phấn nộ nên mình muốn nói cho ai đang nói xấu về thanh chương họ hiểu. hi vọng những ai đã từng được học tập và sinh sống trên mảnh đất thanh chương hãy nên nhớ về quê hương về cội nguồn nhé.

thien đường ơi!
bạn ở phong thịnh à. bạn làm giám đốc sao.

thien đường ơi không cần phải thử đâu phải vào thật chứ.

dân tc mình phải chứng minh cho thiên hạ biêt tnao là dân tc mình chứ nhỉ.
thanh chương nghèo nhưng trí tuệ va ý chí vươn lên thì ko thua dân nào cả

đúng đó dân thanh chương ta nghèo nhưng ko hèn.đúng hôg.

nhiều người đã từng nói thà hy sinh mình chứ không chịu mất nước, thà nghèo chứ không chịu hèn, thà chịu đói chứ không chịu sự thương hại của người khác. các bạn tc3 chúng ta có được như ngày hôm nay nhờ những công lao hy sinh mình để bào vệ quê hương ngày càng giàu mạnh tuy chúng ta chưa làm được gì thì hãy đừng bao giờ nói xấu nơi đã sinh ra mình nhé.

dân t6c hãy cố gắng phấn đấu các bạn nha!sống không thành gianh thì cũng phải thành nhân các bạn ạ.(có được cả 2 thì càng tốt)

dù gì thì nơi đây cũng sinh ra chúng ta.và biết bao thế hệ đi trước đã có công với đất nước.hãy phát huy truyền thống của Thanh Chương mình các bạn nhé

tất nhiên rồi dân thanh chương là phải đầu đội trời (vì không đội mũ) chân đạp đất(vì không đi dép)hiahia

mới nói có câu mà nghe ai cũng lên tiếng ghê thật đó. không chỉ nhút mặn,chua cà mà là chua loét.hehe \m/

hôm bữa về quê mới lấy ít nhút đưa đi, giờ vẫn còn này.Ai muốn ăn thì đến mình cho ít.

chua mà ngon.chua mà cug là đặc sản của quê choa đó

txngoc_91 ơi!
nếu bạn nói là nhút thanh chương chua, hay là gì đi nữa thì cũng là đặc sản của thanh chương. nhút thanh chương nhà mình là vậy đó. nhưng mà tại sao nhiều người ăn nhút thanh chươgn lại muốn ăn lần thứ 2 thứ 3, thứ 4,5,6,7.... vậy chứ.
đó mới gọi là đặc sản chứ. nhưng mà txngoc_91 đã ăn nhút thanh chuwong nhưng mà bạn không biết thưởng thức mùi vì của nhút. bạn chỉ ăn chứ không biết cảm nhận mùi vị của nó,